Нет изображения

Гүлзат Қанат. КҮЙ МЕН СӨЗДІҢ ШИПАСЫ. «ТАЛТҮС» РОМАНЫН ПСИХОАНАЛИЗ ТҰРҒЫСЫНАН ТАЛДАУ

Егер жанға шипа іздесеңіз, «Талтүсті» оқыңыз. Психологияның том-том теориясы психологтарға керек. Ал жаныңызды шын емдегіңіз келсе, көркем әдебиеттің құдіретіне үміт артыңыз. Бұл роман тарих шындығын ашық айтқан шығарма. Қазақ тарихын, тілін менсінбейтін, қор санайтын кеңестік кездің салқыны бойыңызда болса, міндетті түрде оқып шығыңыз. Адыраспанмен аластағандай құлан-таза айықтырады. Қазақы жаныңызды тірілтіп, ұжымдық санада келе жатқан жараны емдеу үшін оқыңыз. Бұл романда әр үйдің де шындығы бар. Осы кейіпкерлермен тағдырлас қаншама отбасы бар. Ет жақыныңыздан көрген ашу-ызаның, салқындықтың, қатыгездіктің себебін түсінбей, кешіре алмай жүрген болсаңыз, осы шығарманы оқыңыз. Ата-әжелеріміздің, әке-шешеміздің жанын жайпап өткен нәубеттер оларды бір мысқал болса да түсінуге, кешіруге, заманнан көрмеген жылылықты бала көзбен беруге себеп болар, бәлкім…

Рүстем Нұркенов. Таласбек Әсемқұловтың мелосферасы – көңіл түкпіріндегі күй. Таласбектану 2025 номинанты

Мелосфера – адам өмір бойы естіп (тыңдап) келген дыбыстардың жан дүниесінде қалдырған ізі мен сол іздің мағынаға айналған ішкі әлемі (кеңістігі).Бұл жазғанымыз анықтаманың барынша қарапайымдалған түрі. Әрине, құр анықтамамен бірден түсіну қиын. Сондықтан нақты мысалмен көрсетіп көрейін. Мысалы, адам бала күнінде әжесінің бесік жырын естіп өсті делік. Жылдар өте ол жырдың сөзін ұмытты, бірақ әуені мен сол кездегі күйі, яғни әлди сөз, күлімдеген көз, жылы оралған бөз сияқты сезімдер жүрегінде сақталып қалады. Бір күні көшеде әлдекім дәл сол әуенді айтып тұрса, ұмытылғанымен, жан түкпірінде сақталған естелік оянып, жүрегі елжіреп кетеді. Бұл жай естелік емес. Бұл мелосфераның оянған сәті.

Нет изображения

Қуандық Ғайноллаев. ЖЕЗТЫРНАҚ. Таласбек сыйлығы 2025

Өз-өзіне келген соң, бір ой санасына сап етіп, миынан шықпай қойды. Бағана жезтырнақтың басын шауып алғанда, сол басты шапқан айбалтамен өзінің түйсігі ғана сезетін жіпті қоса шапқандай болды. Шабылған нәзік жіп, құдды оның шектен шыққан әрекетінің өлшеміндей көрінді. Оның аңшылық шекарадан шыққанын жезтырнақтың өзі жаны шығарда айта кетті емес пе…

Жезтырнақтың денесі күлге айналып жанып болғанда, ағараңдап таң атты. Марғасқаның ұйқысы келіп түсі бұзылды, көзі кіртиіп тұнжырап шаршау басты.

     Балаңның баласына айтып беретін шымшытырыққа толы таңғажайып оқиғалар айналдырған бір тәуліктің ішінде Марғасқа аңшының басынан осылай өте шықты.

     Аңшы осы бәле бір айналдырса, шыр айналдыратынын біле ме екен?!…

Нет изображения

Джуманиязова Раушан. ПЕПЕЛ, ДОМБРА И СЛОВО: РОМАН КАК ХРОНИКА ИСЧЕЗАЮЩЕЙ ТРАДИЦИИ. Таласбек сыйлығы 2025.

Уникальный, системный и огромный объем информации, содержащейся в  «Талтүс», позволяет обозначить новую перспективу – развитие в современной исполнительской практике Казахстана historically informed performance (HIP). Исторически информированное исполнительство (HIP) – глобальный тренд в мировой музыкальной культуре, исследовательская исполнительская методология, при которой все ключевые решения (темп, артикуляция, штрих, строи, темперированность, состав, акустика, манера звукоизвлечения) обосновываются источниками (трактаты, устные свидетельства, ранние записи, инструментология, иконография, топонимика) и проверяются в реальной практике. Первоначально ассоциируемое с барочной музыкой, исторически информированное исполнительство позволило вернуть утраченные параметры  (связанные не только с элементами музыкального языка, но и с самими инструментами[2]) и максимально приблизиться к аутентичному звучанию. Для Казахстана HIP даст новые возможности, тем более, что методологическая основа уже задана «Талтүс»: классы источников (устные версии, ранние записи, «длинные» легенды, именные линии ученичества), материальная база (мензура, перне, строи, типы домбр), исполнительская эвристика (штрихи, аффекты, «узлы» формы), перформативная проверка (сцена как итог экспертизы).         Возвращение в учебный процесс embodied knowledge дает устойчивость традиции, отрицая консервацию «единственно верного текста». Иначе говоря, HIP превращает богатство, описанное в романе, из текста – в воспроизводимую практику, где знание живет столько, сколько звучит.